SLI (Specyficznych zaburzeń językowych)
Termin SLI został wprowadzony stosunkowo niedawno, wcześniej specyficzne zaburzenia językowe znane były pod pojęciem alalia prolongata lub opóźniony rozwój mowy (ORM). SLI, nie należy mylić z niedokształceniem mowy o typie afazji i afazją dziecięcą.
Przyczyny SLI
Pojęcie specyficzne podobnie jak w przypadku dysleksji rozwojowej sugeruje, że tak naprawdę nie wiemy dlaczego u danego dziecka wolniej wykształcają się umiejętności językowe. Brakuje uchwytnej i namacalnej przyczyny. Dziecko z SLI, ma prawidłowy słuch fizyczny, jest sprawne intelektualnie, posiada wszelkie predyspozycje fizyczne, psychiczne i środowiskowe by mówić, nawiązuje kontakt emocjonalny z otoczeniem, a mimo to zdolności percepcji i/lub ekspresji językowej rozwijają się dużo wolniej niż u jego rówieśników.
Objawy SLI
- zniekształcenia artykulacyjne,
- problemy z odbiorem bodźców słuchowych,
- zniekształcenia brzmienia słów,
- problemy z zapamiętywaniem i przypominaniem sobie sekwencji usłyszanych dźwięków, sylab i słów,
- ograniczone lub nieadekwatne rozumienie słów,
- mylenie słów o zbliżonym znaczeniu,
ograniczony zasób słów, - zamiast nazwy często pojawia się opis funkcjonalny,
- w mowie ekspresyjnej przeważają rzeczowniki, czasowniki i zaimki wskazujące,
- problemy z rozumieniem prostych zwrotów i zdań,
- trudności z uchwyceniem relacji wyrażonych związkami gramatycznymi (np. mama taty-babcia),
- nieadekwatne reagowanie na pytanie czy polecenie,
- częste mechaniczne powtarzanie usłyszanej wypowiedzi,
- błędne stosowanie końcówek w wyrazach (liczby, rodzaju, osoby, czasu),
- trudności z budowaniem poprawnych stylistycznie tekstów,
- częsty styl telegraficzny, używanie równoważników zdań,
- przewaga zdań prostych.
Towarzyszą im też trudności, związane ze sferą motoryczną i poznawczą:
- zaburzenia organizacji przestrzennej,
- niezręczność manualna,
- trudności z koordynacją wzrokowo-ruchową,
- deficyty uwagi,
- zaburzenia pamięci,
- spowolnienie procesów myślenia,
- trudności z tworzeniem i utrzymaniem w pamięci wyobrażeń przedmiotów i ich cech,
- trudności z uczeniem się sekwencji (np. rytmów, dni tygodnia, miesięcy, tabliczki mnożenia),
- zaburzenia lateralizacji.
Deficyty językowe u dzieci z SLI mają charakter przewlekły, mogą utrzymywać się do wieku dorosłości. W wieku szkolnym mają znaczący wpływ na trudności z nauką czytania i pisania, niekorzystnie wpływają też na słabszy rozwój poznawczy, emocjonalny i społeczny.
Co robić ?
- po pierwsze być czujnym i uważnie obserwować dziecko od samego początku, jeśli zauważymy że maluch słabo reaguje na dźwięki otoczenia udajmy się do lekarza,
- aktywnie spędzać czas z dzieckiem, dostarczać mu bodźców językowych, rozmawiać, śpiewać piosenki, tupiąc, klaszcząc, tańcząc, opowiadać i czytać bajki. Oglądanie bajek w telewizji nie jest równie stymulujące. Aby pobudzać rozwój mowy małego dziecka potrzebny jest emocjonalny i fizyczny kontakt z nadawcą,
- nie zmuszać malucha do mówienia, ale dostarczać mu prawidłowe wzorce,
- wykorzystywać sytuacje życia codziennego, opisywać i wyjaśniać słowami otaczającą rzeczywistość,
- należy pamiętać, że równolegle do mowy artykułowanej, w obszarze ustno-twarzowym doskonalą się umiejętności pierwotne, przede wszystkim oddychanie i przyjmowanie pokarmów, dopiero na bazie tych prawidłowo ukształtowanych wzorców ruchowych związanych z oddychaniem i odżywianiem kształtuje się artykulacja,
- jeśli dziecko ukończyło 3-4 lata i mimo to nadal nie mówi, udać się do specjalisty najpierw do neurologa potem do logopedy.
Opracowała Magdalena Domańska