Diagnoza dojrzałości szkolnej
Dojrzałość szkolna to termin opisujący taki poziom rozwoju umiejętności i predyspozycji dziecka, który umożliwi mu dobre funkcjonowanie w warunkach nauki szkolnej.
Dziecko, które osiągnęło dojrzałość szkolną w istotnych sferach jest gotowe do podejmowania wysiłku nauki i może doświadczać satysfakcji ze swoich osiągnięć. Dojrzałość szkolna z dużym prawdopodobieństwem pozwala uniknąć frustracji i stresu związanych z koniecznością wkładania nadmiernego wysiłku w pracę przy mizernych efektach.
Jest to istotne, ponieważ doświadczenia zdobywane na początku nauki szkolnej wpływają na stosunek dziecka do nauki oraz poczucie własnej wartości w dalszy toku edukacji.
Osiąganie dojrzałości szkolnej to proces i można go kształtować wspomagając dziecko w rozwoju. Bardzo ważne i potrzebne jest przeprowadzenie diagnozy rozwoju dziecka młodszego lub diagnozy gotowości szkolnej dziecka pięcio lub sześcioletniego w sytuacji jakichkolwiek wątpliwości lub zauważonych trudności dziecka. Diagnoza stanowi podstawę zaplanowania i przeprowadzenia działań wspierających, które umożliwią spokojny start szkolny.
Diagnoza gotowości szkolnej obejmuje badanie poziomu rozwoju dziecka w kilku sferach:
- Dojrzałość motoryczna
Poprzez dojrzałość motoryczną będziemy rozumieć zdolność dziecka do większych wysiłków przy równoczesnej prawidłowej koordynacji wzrokowo – ruchowej, ukształtowanej tzw. melodii kinetycznej, odpowiedniej do wieku sprawności dużej i małej motoryki, prawidłowej integracji bodźców sensorycznych. Sprawne ruchowo dziecko panuje nad swoją aktywnością ruchową, umie skupić się przez dłuższy czas, i wykonać czynności, które warunkują opanowanie umiejętności szkolnych. - Dojrzałość emocjonalno – społeczna
Dojrzałość emocjonalno – społeczną dziecko osiąga , gdy obserwujemy jak samodzielnie i chętnie nawiązuje kontakty z rówieśnikami, jest stabilne emocjonalnie, rozumie i stara się przestrzegać zasad i reguł panujących w grupie, jego zdolność do utrzymania uwagi na wykonywanym zadaniu jest lepsza i umożliwia zakończenie rozpoczętego zadania mimo występujących dystraktorów, potrafi wybrać zachowania ukierunkowane na cel. Ponadto dziecko rozpoczynające naukę w szkole musi umieć obdarzać uwagą dzieci i dorosłych, aby rozumieć to, co mówią i czego oczekują, a także czytelnie przedstawiać swoje pragnienia i oczekiwania. Niezwykle ważna jest również umiejętność współpracy w grupie. - Dojrzałość umysłowa
Dziecko dojrzałe umysłowo charakteryzuje ciekawość świata, motywacja do poznawania i zdobywania nowej wiedzy, potrafiące w sposób zwięzły i logiczny wypowiadać się, posiada podstawową wiedzę o sobie i otaczającej rzeczywistości, jest świadome cykliczności zjawisk przyrodniczych i następstwa czasowego, wykazuje prawidłowy poziom rozwoju funkcji poznawczych: pamięci, mowy, percepcji, uwagi. Dziecko rozpoczynające naukę w szkole ma też umieć przewidywać skutki manipulowania przedmiotami, ustalać związki przyczynowe i próbować przewidywać skutki wykonywanych czynności. - Rozwój percepcji słuchowej i mowy
Badanie percepcji słuchowej obejmuje słuch fonematyczny, świadomość fonologiczną, umiejętność analizy i syntezy słuchowej oraz pamięć i uwagę słuchową. Dziecko powinno mówić poprawnie pod względem artykulacyjnym, gramatycznym, fleksyjnym i składniowym. Ważne jest również, aby potrafiło uważnie słuchać, pytać o niezrozumiałe fakty i formułować dłuższe logiczne wypowiedzi o ważnych dla niego sprawach. - Rozwój myślenia operacyjnego na poziomie konkretnym niezbędnego do nauki matematyki
Dziecko musi rozumieć sens kodowania i dekodowania informacji przy pomocy umownych symboli, przeliczać przedmioty, dodawać i odejmować na konkretnych przedmiotach, posługiwać się liczebnikami porządkowymi. - Rozwój percepcji wzrokowej i orientacji przestrzennej
Dzieci rozpoczynające naukę w szkole muszą umieć organizować pole spostrzeżeniowe aby rozpoznać i zapamiętać to, co jest przedstawione na obrazkach. Wiąże się z tym umiejętność orientacji na kartce papieru. Ważna jest także sprawność rąk i współpraca oka i ręki potrzebna w początkowej nauce pisania. Proces dojrzewania do nauki w szkole obejmuje doskonalenie analizy i syntezy wzrokowej oraz pamięci i uwagi wzrokowej.
Prawidłowe wyniki uzyskane zakresie wymienionych sfer rozwoju decydują o gotowości dziecka do podjęcia nauki czytania i pisania, matematyki, funkcjonowania w grupie szkolnej i czerpania radości i satysfakcji z osiągania sukcesów szkolnych.
Opracowała Katarzyna Dróżdż